چکیده:
خداوند متعال در قرآن کریم، به مناسبتهای مختلف به منشأ خلقت انسان و مادّهای که از آن خلق شده اشاره کرده و از خاک، گل، آب و منی به عنوان عناصری که انسان از آن به وجود آمده یاد کرده است. در جمع بین این آیات میتوان گفت که خلقت انسان از خاک شروع شده و این خلقت تنها مختص انسان نخستین یعنی حضرت آدم(ع) بوده است امّا خلقت انسانهای بعدی از نطفه آغاز میشود و ادامه مییابد. همچنین از منظر قرآنی مراحل تکامل انسان در مرحلهی جنینی را تا قبل از تولّد میتوان به پنج مرحله تقسیم کرد که عبارتند از نطفه، علقه، مضغه، پیدایش عظام و روئیدن لحم و در نهایت مرحلهی تولّد قرار دارد که با تمهیداتی که خالق انسان برای سهولت وضع حمل اندیشه است، کودک به آسانی چشم به جهان میگشاید.
طرح مسئله
از زمانیکه بشر این امکان را یافت تا با ساخت ابزار لازم و عکسبردای از جنین، مراحل رشد آن را در آزمایشگاه زیر نظر قرار دهد، مدّت زیادی نمیگذرد؛ حالات مختلف جنین و مراحل رشد آن، برای قرنها از جمله مجهولات بشر به شمار میرفت وبرخی مسائل مربوط به آن از جمله منشأ حیات و کیفیّت آن، هنوز هم در زمرهی معمّاها و مسائل لاینحلّ علمی جای دارد. با این وجود قرآن کریم، قرنها پیش از این و در زمانی که از هیچیک از دستاورهای نوین در حوزهی زیستشناسی خبری نبود، به تشریح کیفیّت خلقت انسان و مراحل تکامل جنین در رحم مادر پرداخت که با توجّه به قصور دانش بشری در آن عصر، این مسئله را میتوان بعدی از ابعاد اعجاز علمی قرآن کریم به حساب آورد.
ما در این نوشتار برآنیم تا با جمع آوری آیات مربوطه به بررسی مضمون و نحوهی دلالت آنها با استناد به تفاسیر موجود، بپردازیم تا از این رهگذر بتوانیم منشأ آفرینش انسان و نیز مراحل رشد و تکامل جنین را مورد بررسی قرار دهیم.