از كتاب و سنت استفاده می شود انسان در فاصله میان مرگ و رستاخیز زندگی محدود و موقتی دارد كه برزخ و واسطه میان دنیا و آخرت است. انسان پس از مرگ از جهت اعتقاداتی كه داشته و اعمال نیك و بدی كه در دنیا انجام داده، مورد بازپرسی خصوصی قرار می گیرد و پس از محاسبه گذرا ، طبق نتیجه ای كه گرفته شده، به زندگی شیرین و گوارا یا تلخ و ناگوار محكوم گردیده، با همان زندگی در انتظار روز رستاخیز به سر می برد.

انسان در زندگی برزخی بسیار شبیه است به حال كسی كه برای رسیدگی اعمالی كه از وی سر زده ، به سازمان قضایی احضار شود و مورد بازجویی و بازپرسی قرار گرفته ، به تنظیم و تكمیل پرونده اش بپردازد، آنگاه در انتظار محاكمه و بازداشت به سر برد.

روح انسان در برزخ به صورتی كه در دنیا زندگی می كرد، به سر می برد. اگر از نیكان است، از سعادت و نعمت و جوار پاكان و مقربان درگاه خدا برخوردار می شود اما اگر از بدان است، در عذاب و همراهی شیاطین و پیشوایان گمراهی، روزگار می گذراند: "لَعَلِّى أَعْمَلُ صَلِحاً فِيمَا تَرَكْتُ كَلَّا إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَآئِلُهَا وَمِن وَرَآئِهِم بَرْزَخٌ إِلَى‏ يَوْمِ يُبْعَثُونَ‏ ؛[1] شايد در آنچه از خود به جاى گذاشته ‏ام (از مال و...) كار نيكى انجام دهم. (به او گفته مى ‏شود:) هرگز. اين گفته سخنى است كه (به ظاهر) مى ‏گويد (ولى اگر برگردد، به آن عمل نمى ‏كند) و در پى آنان برزخى است تا روزى كه برانگيخته شوند."

دلیل عقلی، آیات و روایات همگی گواهی می‌دهند که با مرگ انسان روح او از بین نمی‌رود، بلکه روح انسان برای خودش اصالت و استقلال دارد. در قرآن عوارض و آفات به جسم انسان‌ها نسبت داده شده است، نه روح او.

اما این که این روح پس از مرگ در کجاست و چه حالی دارد، باید پاسخش را در آیات و روایات پیدا کرد. قرآن در این باره می‌فرماید: “و از پی آنان تا روزی که مبعوث شوند، فاصله‌ای (برزخ) است”.[۱] مراد از عالم برزخ، عالم قبر است؛ عالمی که انسان در آن یک نوع زندگی خاصی تا قیامت دارد. این حقیقت را در آیات و روایات بسیاری از شیعه و سنی می‌توان مشاهده کرد.[۲]

موجودات عالم برزخ مادی نیستند، اما در عین حال از برخی ویژگی‌های مادیات بی‌بهره نیستند؛[۳] مثلاً دارای شکل، صورت، زمان و مکان و … هستند و حالات متفاوتی؛ مانند سختی، راحتی، شادی و نگرانی و … را می‌توانند درک کنند.[۴]

اشاره :

قرآن ، آفرينش جهان و هرچه در آن است را به عنوان معجزه و دليلي بر قدرت خداوند بيان مي‏كند.از ديدگاه قرآن ، حيات انسان با آفرينش آدم و حوّا آغاز مي‏شود و داستان خلقت ، حكايت از آفرينش همه موجودات به صورت زوج براي توليد نسل و ادامه حيات دارد. مفسران معاصر مسلمان ، به ويژه آنان كه به تفسير علمي دست يازيده‏اند. با توجه به اين كه در قرآن هيچ اشاره‏اي به تبديل گونه‏اي از موجودات به گونه ديگر نشده است ، نظريه تكامل داروين را مغاير با تعاليم قرآن مي‏دانند. همين مفسران معتقدند كه قرآن در 1400 سال پيش چنان توصيف دقيقي از پيدايش جنين و مراحل زنجيره‏اي رشد و تكامل آن ارائه مي‏دهد كه برخي جزئيات آن به تازگي در تحقيقات علمي به اثبات رسيده است.ديدگاه‏هاي تفسيري قديمي ومعاصر ، آيات مربوط به بارداري ، تولد و رشد و نمو انسان را دليل محكمي بر عظمت و دقت خداوند در آفرينش انسان مي‏دانند.مراحل اوليه زيست‏شناختي زندگي انسان از نظر قرآن شامل لقاح ، رشد و نمو جنيني ، تولد ، شيردهي و از شيرگرفتن نوزاد است.همچنين آيات فراواني ، مراحل مختلف زندگي انسان را تا مرگ و حيات پس از مرگ توصيف مي‏كند.در قرآن ، آياتي كه به زندگي زيست‏شناختي انسان اشاره مي‏كنند با ترتيب خاصي نيامده‏اند و در سوره‏هاي متفاوتي ذكر شده‏اند ولي در اين مقاله آيات مشابه براي بررسي موضوعي ، طبقه‏بندي شده‏اند.